Toen wij vorig jaar april begonnen met onze serie over ‘Perform in the storm’ zei onderzeebootcommandant Berend van der Kraats dat er altijd momenten zijn op een reis waarop het moeilijk is. Dat het toch tegenvalt, dat het langer duurt dan we dachten. Ik denk er de laatste maanden vaak aan terug. En dan denk ik ook hoe bevoorrecht ik ben. Voor mij is deze crisis geen crisis geweest. Integendeel, ik zal denk ik de betrekkelijke rust op de weg en in de lucht, en in mijn eigen sociale agenda, gaan missen. Voor mij was het een periode van bezinning, cursussen doen, veel lezen, veel tijd met familie doorbrengen.
Maar ik zie ook dat het voor velen een ruwe verstoring van een droom was, van een eerste jaar studeren, van genieten van je jonge kinderen, van je eerste baan. Een grote fout in ons denken is dat we vaak vanuit onze eigen situatie redeneren. Ik zie het met onze opvatting als oudere generatie over de jongere. “Wat weten zij nu van tegenslag en hard werken”, zijn gedachten die wel eens ongenuanceerd door mijn hoofd vliegen als ik zie hoeveel spanningsklachten de jongere generatie ervaart.
Maar hoe moeilijk hebben ze het in een wereld die vele malen onzekerder aanvoelt dan in mijn jeugd? Kunnen wij ons dat als oudere generatie eigenlijk wel voorstellen? Opgroeien en niet weten of je wel een eigen huis kunt kopen, of de wereld niet overspoeld wordt door ecologische rampen? Hoe moet dat voelen? In ieder geval anders dan mijn jeugd, waarin ik onbevangen het vliegtuig instapte, geen benul had van de schade die mijn levensstijl voor volgende generaties aanbracht.
Tegelijk ben ik niet cynisch. Uit mijn interview met Jane Goodall is dat wat me het meest bij is gebleven: een 86-jarige vrouw die vooral doet, actiegericht is – ze noemt ‘doen’ het beste tegengif tegen depressieve gevoelens en cynisme. Inmiddels begrijpen we de consequenties van ons handelen. En steeds sneller handelen we om deze consequenties te voorkomen. Minder vlees eten, minder vliegen, minder spullen kopen. Energiezuinig rijden en wonen. Er is hoop voor de jonge generatie. We gaan het samen doen.
