De balans over het afgelopen jaar is opgemaakt en het nieuwe jaar is begonnen. Dat geeft ons een mooie gelegenheid om na te denken over hoe we onze wellbeing in 2023 kunnen vergroten. De vraag die we dan geneigd zijn te stellen is: ‘Wat gaan we doen en hoe?’. Maar hoort daar niet nog een vraag voor te staan? Namelijk: Wat is de wellbeing die we voor ogen hebben? En wat is het vooral niet? Laat me een poging doen om je uit te leggen waarom dit, juist nu, een cruciale vraag is om te beantwoorden.
Nooit genoeg
Oudjaarsavond keek ik naar de conference van Guido Wijers. Ook hij maakte de balans op over 2022 en concludeerde dat we een bewogen jaar achter de rug hebben. Hij sprak over een ontwikkeling die door vele wetenschappers (zoals Yuval Harari, Sapiens) als buitengewoon zorgelijk wordt bestempeld. Een ontwikkeling van hebzucht, aangewakkerd door ons oerbrein dat geprogrammeerd is om zoveel mogelijk van alles te bemachtigen. Gedrag dat onze overlevingskansen oorspronkelijk vergrootte en daarom nog steeds wordt beloond met het gelukzalige stofje dopamine.
We krijgen het bijvoorbeeld van meer geld, macht, spullen, eten, tik-tok filmpjes, seks, of aandacht. Maar ook in ons werk als we een overwinning behalen in het gevecht met onze dagelijkse to-do list. Zoals bij het afvinken van wat wellbeing activiteiten. Door dopamine leveren ze ons een kortstondig genotsmoment op en voelen we ons even heel ‘well’. Daar waar verworvenheden in de oertijd schaars waren en we tevreden moesten zijn met af en toe een bescheiden scheutje, begeven we onszelf tegenwoordig in een jungle die ons laat ontsporen als rechtgeaarde dopamine junks, met ernstige gevolgen voor onze wellbeing. Het punt is: we hebben nooit genoeg. Alles went, concludeert ook Guido Wijers, en snel ook, en daarna willen we meer van hetzelfde.
Ontmenselijking
Door de manier waarop we onze wereld hebben ingericht zijn we aan het ‘ontmenselijken’. We branden onszelf op en vergeten dat we vooral buitengewoon sociale wezens zijn die levenslange voldoening ervaren door in waardevolle verbinding te staan met elkaar. Dat kan echter alleen als we voldoende vertragen en stil staan bij elkaar. Het zou een belangrijk onderdeel moeten zijn van onze activiteiten; vertragen en verbinden, maar dat is het niet (meer). Als we doorgaan op de huidige voet leidt de combinatie ‘dopamine-huidige omgeving’ tot zoveel vervreemding van onszelf dat we op enig moment zullen kunnen vaststellen dat ‘homo sapiens’ is uitgestorven. Ik noem dit de dopamine-paradox; daar waar dit stofje ontstaan is om onze overlevingskansen te vergroten, leidt het mogelijk tot onze ondergang. Dit lijkt ver weg, maar juist de (bijna) onopgemerkte geleidelijkheid waarin dit proces zich voltrekt, maakt het angstaanjagend realistisch.
Dit kunnen we doen
Het is duidelijk dat gedrag dat kortstondige dopamine highs veroorzaakt niet leidt tot duurzame wellbeing. Daarmee houden we onszelf echt voor de gek. De praktijk leert eveneens dat dergelijke ingesleten patronen amper doorbroken worden met eenmalige, individuele wellbeing workshops. Zij zijn dus niet hét antwoord op de ‘wat en hoe-vraag’.
We kunnen het antwoord wel vinden door binnen een organisatie te bespreken wat de wellbeing is die we voor ogen hebben en er met moed naar handelen. Werkgevers hebben vanuit hun maatschappelijke rol een uitgelezen kans om hiervoor een supportive environment te creëren. De wereld om ons heen kunnen we niet veranderen. De eigen organisatie wel. Systemisch zal dat van alle betrokkenen aanpassingen vergen. Wat daarbij helpt is om eerst de overtuiging te ontwikkelen dat wellbeing en voldoende winst prima hand in hand kunnen gaan. Die overtuiging neemt de drempels weg om de juiste keuzes te maken. Het creëert voor besluitvormers bijvoorbeeld de ruimte om een langetermijnvisie op wellbeing te ontwikkelen en er structureel resources voor vrij te maken. Al met al zal het de nodige investeringen vergen, maar onder de streep wordt er zo meer waarde gecreëerd in de vorm van winst plus wellbeing. Daar worden we als collectief, dus zowel werkgever, werknemer als samenleving, beter van.
Laten we in 2023 in gesprek gaan over de wellbeing zoals we die nodig hebben en onszelf daarbij uitdagen het naar een menselijker niveau te tillen. Het ‘wat’ en het ‘hoe’ is vervolgens een heel stuk vanzelfsprekender. Ik wens iedereen een waardevol 2023.
Met inzet van visie, know-how en drive laten Reinder en zijn Lifeguard collega’s het individu, teams en organisaties als geheel groeien naar wie ze willen zijn. Wellbeing en duurzaam presteren gaan daarbij hand in hand.
Meer weten? We vertellen je er graag over. Of bekijk bijvoorbeeld de pagina met onze dienstverlening.
