Het verhaal van Mark Rutte afgelopen maandag heeft velen goed gedaan. Van links tot rechts konden complimenten en bewondering opgetekend worden. Onze premier, toch zeker niet ieders beste vriend, wist veel Nederlanders voor zich te winnen door een moeilijke boodschap op een heldere, verbindende manier te brengen. Laten we zijn speech eens langs de meetlat van vitaal leiderschap leggen. We pakken er drie essentiële eigenschappen van de vitale leider bij.
Verbinden
Een vitaal leider weet teamgeest te creëren. Rutte spreekt ons, alle 17 miljoen Nederlanders, direct aan. We zullen de klus samen moeten klaren. Er is aandacht voor direct getroffenen, de zieken en nabestaanden. Hij noemt in zijn verhaal de mevrouw van het koffietentje om de hoek, de bloemenkweker, de transportondernemer, de zzp’r en nationale iconen als de KLM. Maar ook schoonmakers, verpleegkundigen en ambulancepersoneel worden genoemd, evenals ouderen en kwetsbaren. Het virus verbindt ons allen, Rutte maakt dat concreet en voelbaar: ‘Samen komen we deze moeilijke periode te boven. Let een beetje op elkaar.’
Richten
Een vitaal leider zorgt voor een heldere koers en verwachtingen. Op de inhoud is het verhaal zeer sterk. Rutte legt precies uit welke scenario’s er zijn (controle, ‘let go’ en lockdown) en welke strategie gevolgd wordt: het virus maximaal controleren. Hij licht toe waarom voor dat beleid gekozen wordt, maakt duidelijk dat de andere opties te veel nadelen kennen en staat pal voor de keuze. Wij kunnen zo de lijn die de regering gekozen heeft begrijpen. De uitdrukkelijke oproep op de experts te vertrouwen maakt duidelijk dat velen een mening hebben, maar dat het uiteindelijk gaat om het benutten van de beschikbare wetenschappelijk kennis.
Toevertrouwen
Een vitaal leider geeft vertrouwen en ruimte. Rutte spreekt zijn vertrouwen in de Nederlanders uit. In experts, in onze zorg, in ondernemend Nederland, in álle Nederlanders. Hij complimenteert ons met ons gedrag en alle hartverwarmende voorbeelden van onderlinge hulp en solidariteit. Vraagt ons dat te blijven doen, ofwel doet een oproep aan alle Nederlanders initiatief te blijven tonen. Daarmee krijgen we de opdracht, maar ook de ruimte om ons steentje bij te dragen.
Al met al weet Rutte met een verhaal van een kwartier onze collectieve energie te vergroten en te verbeteren. Hij spreekt ons allemaal direct aan en raakt daarmee velen in het hart. Angst, verlamming en cynisme worden ongemerkt vervangen door hoop, vertrouwen, creativiteit en daadkracht. Voorwaar een mooi staaltje vitaal leiderschap.
Voor ons allemaal, en in het bijzonder voor leidinggevenden, is op dit moment dé grote uitdaging energie vrij te maken voor creativiteit, oplossingen en daadkracht. Voor jezelf en voor je team. Mark Rutte liet zien hoe je dat kunt doen. Voorbeeldgedrag dus, lead by example. En dat is misschien wel de állerbelangrijkste opdracht voor een leider.
