Tot een paar weken geleden zag mijn ondernemersleven er goed uit – we hadden net een aanbesteding gewonnen, de agenda’s van onze coaches en trainers zaten vol en we hielpen klanten met allerlei verschillende issues rondom de vitale organisatie. En toen werd het even anders.
Als ondernemer heb ik de financiële crisis in 2008 meegemaakt en ook toen werden deals uitgesteld of niet verlengd. Nu werden in een periode van twee weken alle trainingen voor maart en in sommige gevallen ook voor april afgezegd. Dat is veel drastischer dan in 2008. Je krijgt dan meteen een vervelende discussie over annuleringsvoorwaarden met je opdrachtgevers en probeert natuurlijk meteen te herplannen. Zodat we zo snel mogelijk weer opstarten met z’n allen, als dit voorbij is.
Met de onzekerheid ontstaat er natuurlijk stress. Bij mezelf, bij je team, in de organisatie – en natuurlijk ook bij onze freelancers. Voor ons is het enorm belangrijk dat we allemaal deze periode goed doorkomen en dat we ook de annuleringsvoorwaarden richting onze freelancers honoreren. Je merkt goed dat ZZP’ers harde klappen krijgen, dus we moeten goed voor ze zorgen in deze tijden.
We hebben als bedrijf gelukkig wat vet op de botten, maar hopen echt dat de business in mei toch weer van start gaat. En ik denk dat we met z’n allen dat commitment moeten hebben – hierbij dus ook een oproep om vast je trainingen, je meetings, je business trips te plannen, zodat we de economie weer aan de gang krijgen.
Maar zoals er altijd twee kanten aan de medaille zitten, heeft de stress die we nu ervaren ook wel wat moois. Het is de acute stress van in actie komen: hoe maken we er een kans van, wat kunnen we doen en welke creatieve oplossingen hebben we? We zijn als bedrijf aan het kijken hoe we onze oplossingen op andere manieren kunnen inzetten, of we onze klanten met andere producten kunnen helpen, of we interne activiteiten naar voren kunnen halen, welk achterstallig onderhoud er is en of we nog verstandiger met onze financiën kunnen omgaan. We merken een enorme samenhorigheid tegen onze gezamenlijke vijand.
Maar toch, laten we daar eerlijk over zijn, hoe langer de onzekerheid duurt, hoe meer langdurige stress we zullen ervaren. Dat is niet vreemd en daar kunnen we stoer over doen, maar iedereen die op een gegeven moment zijn inkomstenbronnen ziet opdrogen, zal angstiger worden en daarmee zijn stresshormonen activeren. Helaas heeft langdurige, chronische stress enorme gevolgen voor je immuunsysteem. En als vanuit het RIVM dan de boodschap komt dat waarschijnlijk 50% van de Nederlandse bevolking besmet raakt met het coronavirus, dan zal dat immuunsysteem juist extra goed moeten werken voor ons. Daarom hebben we, naast de indammende maatregelen van de overheid, met elkaar de verantwoordelijkheid om te doen wat we kunnen, om zelf goed met deze chronische stress om te gaan. Zoals goed eten en slapen, voldoende bewegen en je zorgen delen met vrienden en familie. Het is niet jouw probleem, het is ons aller probleem.
Maar het belangrijkste is wel dat we tijd nemen voor contemplatie en zelfreflectie. Juist de komende weken kunnen we eens goed nadenken over onze interactie met de natuur, ons antwoord op dit soort virussen, de discussies en voorbarige conclusies die getrokken zijn (ook door mijzelf moet ik helaas bekennen), de emoties en het onbegrip, de rol van de overheid, hoe onze gezondheidszorg gereageerd heeft, of we een vaccin gaan ontwikkelen, en ga zo nog maar even door. Dit wordt weer een periode die naast alle ellende en onzekerheid ook heel veel moois gaat brengen en waar we heel veel van gaan leren. Zo weet ik nu al hoe we in gebarentaal het woord ‘hamsteren’ uitbeelden, om maar iets te noemen. Maar bovenal hoop ik dat we er als mensheid wat nederiger van worden.
