De Nederlandse gezondheidszorg behoort tot een van de beste van Europa*. Toch kopt de NOS afgelopen dinsdag: ‘Zorginstellingen in zwaar weer: bijna een derde sloot 2022 af met verlies’ naar aanleiding van een onderzoeksrapport van consultancybureau EY. Een hoog ziekteverzuim, werkdruk, personeelstekorten, de nasleep van Corona en de toenemende vergrijzing worden aangedragen als oorzaken. Er moet iets gebeuren, maar hoe verlaag je het verzuim en verander je de werkomgeving als er weinig tijd en mensen zijn om überhaupt het werk te doen?
Eerst je eigen zuurstofmasker opzetten, dan dat van anderen
Het debat richt zich vaak op ingrijpende systeemveranderingen, zoals maatschappelijke preventie om de instroom te verminderen en financiële herstructureringen van het zorgsysteem. Maar hoe gaan zorgmedewerkers op dit moment om met de intense druk waarmee ze worden geconfronteerd? Moniek de Zwaan, trainer binnen de zorgsector voor Lifeguard, benadrukt: “De eerste stap naar een oplossing is het erkennen en accepteren van de huidige hoge druk, die mogelijk alleen nog maar zal toenemen.” Ze merkt op dat medewerkers vaak het gevoel hebben dat ze alleen staan in hun zorgen en stress. Ondanks hun enorme toewijding aan de zorg en de voortdurende overlevingsmodus, waarbij de effecten van Corona nog stevig na-ijlen, ligt de focus veelal volledig op de patiënt of cliënt. Echter, om die goede zorg te kunnen blijven bieden, is het essentieel dat zorgprofessionals ook goed voor zichzelf zorgen. Zoals zij het treffend zegt: “Eerst je eigen zuurstofmasker opzetten, dan dat van anderen.”
Maak zelfzorg bespreekbaar binnen teams
Het bespreekbaar maken van zelfzorg binnen teams is hierin cruciaal. Na een training hoor je regelmatig geluiden als: “Oh, ik ben niet de enige die dit uitdagend vindt,” en “het ligt dus niet alleen aan mij.’’ Deze gedeelde bewustwording creëert ruimte voor zinvolle gesprekken. Het brengt de vraag naar voren: “Wat heb ik nodig van zowel mezelf als mijn collega’s om effectief om te gaan met de huidige uitdagingen?” We merken dat het bespreken van uitdagingen en grenzen helpt om beter om te gaan met de druk. Bovendien stelt het teams in staat om gezamenlijk beslissingen te nemen en prioriteiten te stellen. Op deze manier leren zorgprofessionals dat ze nog steeds uitstekende zorgverleners kunnen zijn, zelfs als ze niet overal meer ‘ja’ tegen zeggen.
Pragmatische aanpak
Dan rest ons nog steeds de vraag; hoe maak je zelfzorg bespreekbaar binnen teams die zo onder druk staan? We hebben hier verschillende aanpakken voor. We merken dat vitaliteitsprogramma’s met trainingen, individuele coaching en teamcoaching veel effect hebben op de veerkracht van de zorgmedewerker. En met de dynamieken in de zorg in gedachten bieden we sinds kort ook de pragmatische aanpak ‘teamcoaching on the job’. Deze aanpak kost het team relatief weinig tijd. Zo sluit de teamcoach aan bij de bestaande overleggen en helpt hij/zij waar nodig om gericht bij te sturen op vitaal gedrag. Op deze manier worden teamleden gestimuleerd om vaker actief te herstellen, te prioriteren en de ruimte te vinden om ideeën te bedenken die bijdragen aan de veerkracht van het team en de teamleden.
* Nederland behoort samen met Noorwegen en Australië tot de best presterende landen als het gaat om de gezondheidszorg. Dat wordt gesteld in het rapport van The Commonwealth Fund: ‘Mirror, Mirror 2021
Als accountmanager bij Lifeguard helpt Tim den Heijer organisaties vitaler te worden en zo beter te presteren. Hij focust zich vooral op bedrijven in de zorg.
