Stress kan je vriend zijn. Een gezonde dosis spanning helpt je om het beste van jezelf te kunnen geven. Een stressprikkel in de omgeving zorgt ervoor dat we alert en geconcentreerd zijn en dat ons lichaam in paraatheid wordt gebracht om optimaal te presteren.
Zo worden er stresshormonen aangemaakt (adrenaline, noradrenaline en cortisol) en gaat alle energie naar onze vitale lichaamsfuncties om ‘te overleven’. Wanneer de stressprikkel verdwijnt, komt het lichaam weer tot rust. Denk aan de oermens die een sabeltandtijger tegen komt: hij schrikt, zijn lichaam maakt zich klaar om te vechten of te vluchten (de ‘fight or flight’-respons) en als het gevaar geweken is, volgt ontspanning.
Ook bij stressvolle gedachten reageren we met dezelfde stressrespons. Wanneer een stressvolle gedachte plaats maakt voor een relativerende gedachte komt ons lichaam weer tot rust. Als we last hebben van ‘stress’ bedoelen we eigenlijk dat we last hebben van onze stressrespons op bepaalde stressveroorzakers (de stressoren).
Als we genoeg tijd hebben om te herstellen (en het niveau van stresshormonen daadwerkelijk daalt) leidt stress zelden tot nadelige effecten. In de meeste gevallen hebben we een bepaalde mate van druk of spanning (stress) nodig om het beste uit onszelf te halen. We zijn gemaakt om te presteren onder stress, maar niet onder voortdurende druk.
Hoe gebruik je stress positief en zorg je ervoor dat het niet chronisch wordt? Gebruik deze 5 tips:
1. Gedachtencontrole
Stressreacties vinden alleen plaats als jij stress erváárt. Hoewel je een situatie vaak niet kunt beïnvloeden, kun je jouw gedachten daarover wel beïnvloeden. Als je in de file staat, kun je meerdere dingen denken. En wat je denkt, bepaalt vervolgens of je ook stress ervaart. Het gaat om helpende gedachten, die helpen om het wat minder zwaar te maken, zodat de stress ook minder groot wordt. Door helpende gedachten toe te passen wordt het gemakkelijker afstand te nemen van die vervelende situatie.
2. Invloed en betrokkenheid
Alle stressbronnen die jou raken kun je in een grote cirkel tekenen: de cirkel van betrokkenheid. Binnen deze grote cirkel is een kleinere cirkel: de cirkel van invloed. In deze kleine cirkel zitten alle stressbronnen waar je zelf invloed op hebt. De truc is nu om veel energie te besteden aan de stressbronnen die in de cirkel van invloed zitten, en zo jouw stressoren (proactief) aan te pakken waar dat mogelijk is. En besteed weinig energie aan de bronnen van stress die buiten jouw cirkel van invloed liggen.
3. Coping
Er zijn verschillende manieren om met stress om te gaan. Deze manieren kun je grofweg onderverdelen in 3 coping strategieën: probleemgericht (oplossing zoeken door verandering aan te brengen), emotiegericht ( gevoelens die de stress veroorzaken veranderen) en responsgericht (gevolgen van stress verminderen door bijvoorbeeld meditatie). De meeste mensen hebben een uitgesproken voorkeur voor één van de strategieën, en gebruiken deze vaak. De tip is om soms een andere strategie te kiezen dan je gewend bent. Je bent dan flexibeler en je kunt de oplossing beter laten aansluiten bij de situatie.
4. Actieve ontspanningstechnieken
Grofweg onderscheiden we de volgende ontspanningstechnieken: ontspanning van de spieren (stretching en progressieve spierrelaxatie), ademhalingstechnieken, visualisatie, yoga en mindfulness (hoewel dit meer is dan alleen een ontspanningstechniek). Met behulp van deze technieken stimuleren we ons lichaam om tot rust te komen en de natuurlijke balans in het lichaam te herstellen. Doe dit niet alleen aan het eind van de (werk)dag of in het weekend, maar ook gedurende de dag. Maak van een pauze een echt herstelmoment door actief te ontspannen.
5. Bewegen en sporten
Bewegen is niet alleen goed voor je fysieke gezondheid, het is ook een vorm van ontspanning. Korte beweegmomenten (bijvoorbeeld traplopen of een lunchwandeling) gedurende de dag neutraliseren stress. Ook sporten zorgt voor het ontladen van stress. Het stresshormoon cortisol wordt sneller afgevoerd, waardoor de natuurlijke balans herstelt en je veerkrachtig kunt zijn tijdens hoge druk.
Meer lezen?
1. “Stress: Vriend en Vijand”, Theo Compernolle (2006)
2. “Ontketen je brein”, Theo Compernolle (2014)
3. “Het stressbeeld: over de samenhang tussen lichamelijke en psychische aspecten van stress”, Christina van der Feltz-Cornelis (2014)
4. Lees het artikel: Wake up! The surprising truth about what drives stress and how leaders build resilience
