Ziekteverzuim verlagen

De afgelopen jaren is het ziekteverzuim in Nederland historisch hoog. Volgens cijfers van het CBS lag het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in 2023 rond de 5,7%, een van de hoogste niveaus in twintig jaar. Dit heeft meerdere oorzaken:

• Toename van mentale klachten: stress, werkdruk en burn-outklachten zijn belangrijke redenen voor verzuim, vooral in sectoren waar personeelstekorten groot zijn.
• Vergrijzing van de beroepsbevolking: oudere werknemers hebben gemiddeld meer en langere verzuimperioden.
• Corona-nalatenschap: de pandemie zorgde voor meer langdurige gezondheidsproblemen en veranderde de manier waarop mensen met klachten omgaan (eerder thuisblijven bij ziekte).
• Krappe arbeidsmarkt: door personeelstekorten stijgt de werkdruk voor aanwezige medewerkers, waardoor de kans op uitval groter wordt.

Kortom: het hoge verzuim is niet toe te schrijven aan één factor, maar aan een mix van maatschappelijke en organisatorische ontwikkelingen.

Gelukkig kunnen organisaties veel doen om grip te krijgen op ziekteverzuim. Enkele bewezen maatregelen zijn:

1. Voorkomen is beter dan genezen
   Richt beleid in dat focust op preventie: tijdige signalering van stress, aandacht voor werk-privébalans en ruimte voor herstelmomenten.
2. Maak verzuim bespreekbaar
   Creëer een open cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om klachten vroegtijdig te bespreken. Zo kan een probleem in een vroeg stadium worden aangepakt.
3. Investeer in vitaliteit
   Gezonde en energieke medewerkers verzuimen minder. Denk aan sportprogramma’s, gezonde voeding op de werkvloer en mentale weerbaarheidstrainingen.
4. Stuur op duurzame inzetbaarheid
   Kijk niet alleen naar het terugdringen van verzuim, maar ook naar hoe medewerkers op lange termijn inzetbaar en bevlogen blijven.

Een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) helpt organisaties inzicht te krijgen in de gezondheid en vitaliteit van hun medewerkers. Lifeguard doet dit door middel van de intake die onderdeel uitmaakt van het Signature programma. Door te meten kunnen risico’s vroeg gesignaleerd worden. Combineer dit met praktische aanpassingen:

• Ergonomie: zorg voor goede werkplekken, zowel fysiek (stoelen, bureaus, licht) als digitaal (beeldschermwerk, rustpauzes).
• Leefstijl: stimuleer bewegen, gezonde voeding en voldoende slaap. Kleine interventies, zoals een lunchwandeling of het beperken van late mails, maken al verschil.
• Coaching en training: bied medewerkers handvatten om met stress en werkdruk om te gaan.

Zo’n integrale aanpak draagt niet alleen bij aan minder verzuim, maar ook aan hogere productiviteit en betrokkenheid.

Als verzuim toch optreedt, is het belangrijk om zorgvuldig te handelen. De Wet verbetering poortwachter schrijft voor dat werkgever en werknemer samenwerken aan re-integratie. Belangrijke stappen zijn:

• In gesprek blijven – Regelmatig contact voorkomt dat de drempel om terug te keren te hoog wordt.
• Re-integratieplan – Leg vast hoe en wanneer een medewerker terug kan keren, eventueel met aangepast werk.
• Ondersteuning bieden – Denk aan bedrijfsarts, coach of externe begeleiding.

Voor werkgevers is het belangrijk om niet alleen de wettelijke verplichtingen na te leven, maar vooral te kijken hoe ze een medewerker op een humane en duurzame manier kunnen ondersteunen.

De rol van leidinggevenden bij ziekteverzuim wordt vaak onderschat. Goed leiderschap kan het verschil maken tussen een gezonde en een overbelaste organisatie.

• Vroegsignalering: leidinggevenden die oog hebben voor signalen van stress of vermoeidheid, kunnen uitval vaak voorkomen.
• Voorbeeldgedrag: wie zelf gezond werkt en balans houdt, stimuleert medewerkers hetzelfde te doen.
• Aanwezigheidscultuur vs. bevlogenheid: focus niet op ‘aanwezig zijn’, maar op écht betrokken en bevlogen zijn. Dat verhoogt werkplezier en verlaagt verzuim.

Een cultuur van vertrouwen, openheid en waardering is de sleutel tot duurzaam lage verzuimcijfers.

Niet alle sectoren worden even hard getroffen door verzuim. Uit recente cijfers blijkt:

• Zorgsector: met verzuimpercentages van rond de 8% scoort de zorg het hoogst. Oorzaken zijn hoge werkdruk, emotioneel belastend werk en personeelstekorten.
• Industrie en bouw: hier speelt fysiek zwaar werk een grote rol. Blessures en langdurige fysieke klachten zorgen voor relatief veel uitval.
• Onderwijs: mentale belasting, administratieve druk en tekorten leiden tot bovengemiddeld verzuim.
• Zakelijke dienstverlening: scoort lager, rond de 3-4%, maar kampt vaker met burn-outklachten door hoge prestatiedruk.

Door deze verschillen te begrijpen, kan een sector- of bedrijfsspecifieke aanpak ontwikkeld worden.