Burn-out: wanneer het gevoel dat je niet wilt voelen de leiding neemt

Tijdens een interview vroeg iemand me laatst wat volgens mij de oorzaak van burn-out is, in één woord. Ik zei: “Angst.”
De interviewer fronste. “Kunnen we dat niet iets positiever framen?”
Het is een begrijpelijke reactie, maar niet heel behulpzaam. Want wat we in onze coaching, trainingen en leiderschapsprogramma’s keer op keer zien, is dat burn-out meestal niet ontstaat door te veel werk, maar door een teveel aan gevoel dat geen ruimte krijgt. En onder bijna al die gevoelens ligt een stille, maar constante laag van angst. Niet uitzonderlijk, maar menselijk.

We denken vaak dat angst alleen thuishoort in extreme situaties, maar ons brein maakt dat onderscheid helemaal niet. Het reageert bijna hetzelfde op een boze klant als op de angst dat je tekortschiet als ouder, een reorganisatie of de overtuiging dat jij niet goed genoeg bent. Hetzelfde oeroude systeem gaat aan: vechten, vluchten of bevriezen. Cortisol stroomt, niet één keer, maar de hele dag door. In druppels die je nauwelijks merkt. Tot je op een ochtend wakker wordt met het besef dat je simpelweg niet meer kunt.

Die constante, subtiele stress heeft gevolgen. Je geheugen werkt minder goed, je concentratie daalt, je verliest overzicht en je empathie neemt af. Je raakt sneller geïrriteerd, je immuunsysteem krijgt klappen en je voelt je steeds leger en vlakker. Dat alles bij elkaar is geen teken van zwakte, maar een signaal dat je lichaam al te lang in overleefstand heeft gestaan.

Veel mensen hebben een strategie ontwikkeld die ooit logisch was, maar op de lange termijn juist uitput. Ze duwen angst weg, analyseren hem kapot of proberen hem op te lossen door harder te werken, vriendelijker te zijn of meer controle te zoeken. Alles om dat onrustige gevoel maar niet te hoeven voelen. Tot het niet meer werkt. Burn-out voelt dan als falen, maar is in feite een grens die je lichaam trekt: je kunt niet eindeloos blijven vechten tegen je eigen innerlijke signalen.

We vergeten vaak dat niet elk intern alarmsignaal betekent dat er werkelijk gevaar is. Angst is geen tijger en geen afgrond; het is een seintje dat er iets in jou aandacht nodig heeft. Omdat we dat gevoel echter niet willen toestaan, schieten we in oplossen en controleren, of we vluchten in afleiding: scrollen, werken, sporten, pleasen. Beide strategieën kosten veel energie en houden het gevoel uiteindelijk alleen maar in stand.

De sleutel ligt in erkenning: niet vergroten, niet analyseren, maar simpelweg toestaan dat je voelt wat je voelt. Dat is geen zwakte, maar volwassen zelfzorg. Het vraagt om een vorm van emotionele fitheid die veel mensen nooit hebben geleerd, omdat we als kind troost vaak van buitenaf kregen. Als volwassene verschuift die verantwoordelijkheid langzaam naar binnen: je mag zelf een veilige plek worden waar je gevoel welkom is, ook als het oncomfortabel of kwetsbaar voelt.

Wanneer je stopt met vechten en begint te voelen, ontstaat er ruimte. Spanning zakt, je systeem schakelt uit de overleefmodus en je energie keert langzaam terug. Je wordt helderder, veerkrachtiger en meer verbonden met jezelf. Dat is geen zweverigheid, maar neurobiologie: je zenuwstelsel herstelt wanneer het niet langer hoeft te vechten tegen wat het probeert te communiceren.

Er bestaat geen quick fix en geen tien-stappenlijstje. Er is maar één route: door het gevoel heen, in jouw tempo, met de juiste steun. Met iemand naast je die kan zeggen: “Ik ben erbij. Je hoeft dit niet alleen te dragen.”
Bij Lifeguard noemen we dat: Become your own lifeguard. Niet door harder te worden, maar door eerlijker te worden. Door te voelen wat je jarenlang probeerde te vermijden en te ontdekken dat angst geen vijand is, maar een ingang naar echte kracht.

Wie zijn angst durft toe te laten, handelt moedig. Wie zijn gevoelens bestaansrecht geeft, vindt rust. En wie stopt met vechten, krijgt energie terug. Dáár begint herstel. En leiderschap.