Sinds kort heb ik een veertienjarige dochter. Dat komt omdat ze net jarig is geweest en van een schattig lief meisje in een echte puber is veranderd. Ik dacht vroeger altijd dat je veel tijd kwijt was aan jonge kinderen, maar nu ze ouder worden, worden de problemen ook iets groter. Misschien vind ik het stiekeme gedoe nog wel het ergste.
Dat varieert van kleren van haar moeder pakken tot alcohol drinken op een hockey feestje. Waar ik vroeger bijna alle kinderen en ouders wel min of meer kende van het schoolplein, heb ik nu geen idee wie Lieke, Sonja of Hendrikje is, waar ze dit weekend een feestje heeft of blijft slapen. Dan heb je natuurlijk een paar reacties als ouder:
1. Deed ik dat vroeger ook?
2. Kan ik het begrijpen?
3. Is er iets aan te doen?
1. Deed ik dat vroeger ook? Jazeker, van uit het raam klimmen tot stiekem roken en drinken. Ik heb het allemaal gedaan en uitgeprobeerd. En mijn zusje ook weet ik. Een belangrijk verschil, tussen nu en toen – sociale media. Ik moest mijn stiekeme dingen (vuurwerk kopen, een feestje bij iemand wiens ouders er niet waren) heel goed plannen en op tijd overleggen met vrienden. Nu is dat natuurlijk totaal anders. Mijn dochter zou laatst bij een vriendinnetje slapen, maar om 11 uur ’s avonds kreeg ik een appje van de moeder van die vriendin (die ik niet ken, die moeder dus) dat mijn dochter bij een ander meisje bleef slapen. Daar was het leuker/ spannender, weet ik veel. Ik was wat ontstemd dat die moeder er zo makkelijk over deed. Als we vroeger ergens een leuk feestje hadden, was het niet zo makkelijk om spontaan meer vrienden/vriendinnen te mobiliseren. Nu is het natuurlijk een kwestie van een druk op de knop en al je vrienden staan voor je deur. Ik kan me voorstellen dat het daarom steeds vluchtiger wordt – wellicht is er ergens weer iets leukers of coolers en daar moet je bij zijn natuurlijk.
2. Kan ik het begrijpen? Ja en nee. Ja, omdat ik begrijp dat je je als kind aan het ontwikkelen bent, dat je ouders stom zijn als je zelf 14 jaar bent en dat het onthechtingsproces tussen kind en ouder begonnen is. Ik weet ook dat ik niet jong genoeg op tienertoer kon gaan – hoe eerder hoe beter, eindelijk een gevoel van vrijheid. Nee, omdat wij ons als moderne ouders veel beter kunnen verplaatsen in onze kinderen. Misschien ga ik hier wel de mist in. Begrepen mijn ouders mij minder goed dan ik mijn kinderen doe? Ik vind bepaalde muziek nog steeds leuk, heb ook een facebook account, maar waarschijnlijk wordt dat door mijn dochter gezien als een zielige poging om jong te blijven.
3. Is er iets aan te doen? Misschien dat kennis over het puberbrein helpt. Het brein van jongeren, en dan met name van pubers, is nog volop in ontwikkeling. Twee zaken zijn van belang om bovenstaand gedrag enigszins te begrijpen. Ten eerste zijn tieners op een andere manier bezig met korte en lange termijn beslissingen. Tieners zullen eerder kiezen voor korte termijn plezier of effect. “Het gevoel voor wat beter is op lange termijn, is een vaardigheid die we pas laat ontwikkelen” (uit: ‘Het puberende brein’ van Eveline Crone) .
Het tweede inzicht dat gedrag van pubers kan verklaren heeft te maken met het ervaren van risico’s. Pubers blijken wel degelijk risico’s in te kunnen schatten, maar passen hun gedrag daar niet op aan. Tenminste, ze worden niet voorzichtiger in veel situaties. Dit heeft te maken met hun gevoel over een mogelijke beloning of het vooruitzicht daarop. Juist bij pubers wint het emotionele beloningssyteem in de hersenen (de emotionele nucleus accumbens en de amygdala) het van het rationele gevoel (dat gecontroleerd wordt door de prefrontale cortex, die letterlijk nog groeit bij pubers). De emotionele nucleus accumbens en de amygdala zijn erg gevoelig voor hormonale veranderingen. Geen wonder dus dat onze pubers zo gevoelig zijn voor de smartphones en de bijbehorende acties (een leuk feestje met daarna een leuk bericht op je instagram als beloning). Ik denk niet dat het gedrag van mijn veertienjarige dochter gaat veranderen door deze kennis met haar te delen. Maar mijn eigen gedrag misschien wel – en dat stiekeme gedrag gaat hopelijk over door er openlijk met elkaar over te blijven praten en duidelijk grenzen aan te geven. Daarnaast blijft haar brein zich ontwikkelen. In de tussentijd moeten we als ouders wellicht wel wat doen aan die smartphone verslaving. En licht je omgeving en collega’s in dat je puberende kinderen hebt, dat verklaart soms je ietwat getroebleerde blik.
P.S. Ik heb mijn dochter deze tekst laten lezen. Op mijn vraag of ze het begreep zei ze: “Best wel”. Ze maakte een foto van de tekst en heeft die waarschijnlijk gepost naar vriendinnen.
Bronnen / leestips:
‘Het puberende brein’ van Eveline Crone
‘Puber Power’ van Hanneke van der Marel en Pons Jan Vermeer
—————————————————————-
Lifeguard biedt bij verschillende klanten workshops aan voor ouders. Opgroeiende kinderen hebben per definitie invloed op iemands energiebalans en dit heeft regelmatig consequenties voor iemands bijdrage op het werk. Door deelnemers fysiologische inzichten te geven over het gedrag van hun kinderen en enkele best practices te delen, kan veel onnodige stress worden voorkomen.
